Meslek seçimi, bireyin hayatında verdiği en önemli kararlardan biridir, çünkü bireyin hayatının üçte biri mesleki etkinlikleri içermektedir. Meslek, sadece bir para kazanma, geçim sağlama yolu değil, belki bunlardan da önemlisi bireyin kendini ifade etme, kendini gerçekleştirme yoludur.

Seçtiğimiz mesleğin yaşamımıza etkileri nasıl olacaktır?
1. Yaşamımızda işimizin sürekli olup olmamasını ve hayatımızın gidişatını ve renkliliğini belirleyici olabilir.
2. Yaptığımız seçim yaşamımızda mesleki anlamda başarılı veya başarısız bir kişi olmamızda önemli bir rol oynayacaktır.
3. Sürekli etkileşimde bulunacağımız bireyleri sosyal çevremizi hatta eş seçimimiz etkileyebilecektir.
4. Hayatımız boyunca yaşayacağımız çevreyi veya çevrelerin özelliğini ve yerini belirleyebilecektir.
5. Kazanç düzeyimizi ve maddi koşullarımızı ve geçim tarzımızı yaptığımız mesleki seçim belirleyebilecektir. İşimizden zevk alıp alamayacağımızı, çevremizle ve ailemizle ilişkilerimizi belirleyebilecektir.

Bunlara bağlı olarak meslekte ve mesleki eğitimde yaşanan doyumsuzluklar, hayal kırıklıkları bireyi doğrudan etkilemekte, dolayısıyla bireyler mutsuz olabilmektedirler.

Her mesleğin kendine özgü gerekleri, çalışma koşulları ve sağladığı olanaklar farklıdır. Meslekler arasında bu ve benzeri alanlarda gözlenen farklılıklar, bireylerde yetenek, ilgi, gereksinme gibi konularda tanımanın gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu yüzden bireyin kendi gelişimine en çok fırsat hazırlayacak, gereksinimlerini en iyi biçimde doyurabilecek alanı seçebilmesi önem kazanmaktadır. Sağlıklı bir seçim ise ancak kişinin kendini ve seçeneklerini yakından tanıması ile mümkün olmaktadır.

Meslek seçimi, bireyin kendisine açık meslekleri, çeşitli yönleriyle değerlendirip, kendi gereksinmeleri açısından, istenilir yönleri çok istenmeyen yönleri az olan birine yönelmeye karar vermesi olarak da tanımlanır. Bireyin seçtiği meslek, onun yetenek ve ilgilerine uygun olduğu taktirde bunları geliştirmek ve tam olarak fonksiyonda bulunmak kendi elindedir. Özellikle yeteneğinin altında mesleklere girenlerde potansiyellerini tam kullanamamaktan dolayı pişmanlık ve mutsuzluk olabilmektedir.

Yetenek: Sağlıklı bir meslek seçimi ancak bireyin kendi ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarını, aynı zamanda seçeneklerini iyi tanımasıyla mümkün olmaktadır. Yetenek, bir kimsenin belli bir eğitim sonucunda bilgi; beceri ve davranış takımı kazanmasının belirtisi olarak düşünülen özellikler bütünüdür. Yetenek, eğitimden yararlanma gizil gücü olarak da tanımlanmaktadır. Bugün, zeka denen gücün, kalıtım ve çevrenin etkileşimi ile oluştuğu bilinmektedir. Kişinin, doğuştan getirdiği ve ne kadar olduğunu bilmediğimiz gizil gücü, çevresel olanakların sağladığı gelişimle, "bir işi yapabilme gücü" durumuna dönüşmektedir. Buna göre çevre elverişli olduğu oranda, kişi iyi gelişecek ve yeteneklerini gösterecektir.

Günümüzde yetenek ölçülebilen bir özelliktir. Bu özelliğin ölçüm yollarından biri psikolojik testlerdir. Yetenek testleri, "Genel" ve "Özel" olarak ikiye ayrılmaktadır. Sözel ve sayısal düşünme yeteneklerine ilişkin ortak puan genelde, okul başarısını yani genel akademik başarıyı ölçmede isabetli olabilmektedir. Ancak, kimi mesleklerde ya da öğrenciyi bu mesleklere hazırlayan programlarda başarılı olunup olunamayacağını kestirebilmek için, özel yeteneklerin bilinmesine gerek duyulmaktadır. Özel yetenek, belli bir zihinsel veya fiziksel faaliyeti öğrenebilme kapasitesidir.

Üniversiteye giriş sınav soruları, kendi bilim alanlarında uzman kişiler tarafından hazırlanmakta ve çeşitli alanlarda bireyleri elemeye yönelik olmaktadır. ÖSYM'nin temel amacı, yüksek öğretim programlarına girmek için başvuran adaylar arasından bu programlarda başarılı olma olasılıkları ötekilerden daha yüksek olanları seçerek bu programlara yerleştirmektir.

Tercihleriniz mesleki bir seçim olacağından aşağıdaki sıralanmış konularda kendinizi değerlendirmelisiniz:

1. Kendinizle ilgili bilgi sahibi olmalısınız: Bunun için şu sorular sizlere yardımcı olabilir.
Hangi konu ve konulara ilgi duyuyorsunuz?
Hangi alanlarda ve işlerde yetenekli olduğunuzu düşünüyorsunuz?
Kişilik özelliklerinizi biliyor musunuz? (Örneğin, sosyal ilişkilere gereksinimi olan bir kişi bu özelliğini kullanamayacağı bir meslek seçerse mutsuz olabilir.)
Yaşamdan beklentileriniz neler? ( Bu konuda ayrıntılı biçimde kendinizi sorgulamalı ve gelecekte sizleri nelerin mutlu edeceğini iyi düşünmelisiniz.)
Yaşamda en çok nelere öncelik ve önem veriyorsunuz? Para kazanma, ün sahibi olma gibi. Yaşam değerlerinizi karşılayacak ve beklentilerinize kapı açacak mesleklere yönelmelisiniz.
Fiziksel özellikleriniz seçmeyi düşündüğünüz mesleğe uygun mu? Bazı ön koşullar o mesleği yapıp yapamamayı belirleyebilir, bunları gözden geçirmelisiniz.

2. Seçmeyi düşündüğünüz meslek konusunda bilgi sahibi olmalısınız: Meslekleri tanıma çok yönlü verilerle ve sizlerin yorumlamaları ile iyice irdelenmelidir. Bunun için de şu sorular sorulabilir.
Mesleğin gerektirdiği özellikler nelerdir, meslek hangi yetenekleri, ilgileri, kişilik özelliklerini, fiziksel özellikleri gerektirmektedir?
Meslekte yapılan işler nelerdir?
Mesleğin çalışma ortamı nasıldır?
Mesleğin kazanç durumu nedir?
Önümüzdeki on yıl içinde mesleğin ülkemizdeki durumu nasıl olacaktır?
Meslekte yükselme olanakları nasıldır?
Meslek, staj, zorunlu hizmet gibi çalışmaları gerektirmekte midir?

3. Seçtiğiniz mesleğe hazırlık yapan yüksek öğretim kurumları hakkında bilgi sahibi olmalısınız:
Hangi yüksek öğretim kurumları, seçilen mesleğe eleman yetiştirmektedir?
Seçilen yüksek öğretim kurumu yılda kaç öğrenci almaktadır?
Daha önceki yılların taban puanları nelerdir?
Seçilen yüksek öğretim kurumu hangi puan türünde öğrenci almaktadır?
Öğrenim süresi kaç yıldır?
Öğrenim maliyeti, harçlar, kitaplar, burs olanakları vb.
Yüksek öğretim kurumunun bulunduğu yer ve sunduğu olanaklar sizin için yeterli mi?
Beklentileriniz, kendi özellikleriniz ve mesleklerin özelliklerinin çakışması mutluluk ve başarılı bir gelecek için araç olabilir.
Tercih etmeyi düşündüğünüz mesleklerin iş bulma olanaklarının, kazanç durumunun, gelecekteki toplumsal statüsünün, çalışma ortamının beklentilerinize uygun olup olmadığını araştırabilirsiniz
Farklı üniversitelerden farklı bölümler seçtiğinizde, tercihlerinizi oluştururken sizin için üniversitenin mi; yoksa bölümün mü daha önemli olduğunu düşünün. Üniversite mi seçeceksiniz? Bölüm mü?
Eğer il dışı tercih yapmayı planlıyorsanız; ulaşım, barınma gibi olanakları araştırmanız faydalı olacaktır.
Her mesleğin gerektirdiği bir takım özellikler vardır. Bu nedenle mesleklerin gerektirdiği özellikleri çeşitli kaynaklardan araştırmalısınız. Meslekler özelliklerine göre bazı alt gruplara ayrılabilir. Bu gruplar;
- Mühendislik ve teknik bilimler grubu,
- Tıp ve sağlık bilimleri gurubu,
- Ekonomi, yönetim bilimleri ve uluslararası ilişkiler grubu,
- Sosyal bilimler grubu,
- Edebiyat ve dil bilimleri grubu,
- Ziraat ve hayvanlarla ilgili bilimler grubu,
- Temel bilimler grubu.
Meslekleri tanımak için;
- Meslek odaları tarafından çıkarılan yayınlar, meslek tanıtım rehberleri, yazılı ve görsel basında mesleklerle ilgili çıkan yayınlardan, İş ve İşçi Bulma Kurumu’nun meslek danışma merkezleri, mesleği yapan kişilerden, Üniversitelerden bilgi alınabilir.

Yukarıdaki gruplardan her biri, yaklaşık aynı özellikleri gerektiren bir çok mesleği kapsamaktadır. Ne tür meslekleri sevdiğinizi düşünerek bu gruplar içinden alternatiflerinizi oluşturabilirsiniz. Tek bir mesleğe takılıp kalmak yerine kendinize alternatifler üretmek faydalı olacaktır.

kaynak:mefdershaneleri.net